Iedereen is het erover eens dat we de gezondheidszorg moeten verbeteren! Als deze pandemie één ding duidelijk heeft gemaakt, dan is het wel dat er grenzen zijn aan de kwaliteit en kwantiteit van de zorg die we onze gemeenschap kunnen bieden met ons huidige systeem en processen. ‘Het piept en het kraakt’, zeggen velen erover. Dus, laten we beginnen of doorgaan, afhankelijk van waar je staat, met het verbeteren van de gezondheidszorg. Maar hoe doe je dat dan?

Als procesverbeteraar ben ik afgelopen 25 jaar continu op zoek gegaan naar de beschikbare manieren van verbeteren in de gezondheidszorg. Ik hoopte op een cultuur van continu verbeteren, met de daarbij behorende effectieve aanpak van problemen: door zorgverleners zelf, gericht op steeds betere kwaliteit voor patiënten. De aanpak, zoals ik die heb geleerd van de vele excellente organisaties die ik heb bezocht.

---

Een benadering gebaseerd op de principes van wereldklasse, zoals vele kwaliteitsdenkers, zoals Dr. W. Edwards Deming hebben geformuleerd, en tegenwoordig bekendstaat als de Lean managementfilosofie.

Echter, uit verdere analyse van wat er dagelijks gebeurt in de zorg, inclusief interviews met zorgleiders en zorgverleners, kwam een ander model naar voren: ‘De cirkel van behoud van ellende!’

‘“Cirkel van behoud van ellende!” Oef, spot on Arnout!’
— Esther Veenstra, Manager Zorg

Aan welk probleem werk je?

Als je als ziekenhuis wilt verbeteren, dan moet je je problemen kennen. Het lijkt op dit moment heel duidelijk wat de problemen zijn in de zorg. Je kunt er niet meer omheen. De oplosbaarheid van problemen wordt sterk bepaald door ons denken en dus hoe je je problemen definieert. Einstein zei hierover: ‘Je kunt de problemen niet oplossen met hetzelfde denken, waarmee je ze hebt veroorzaakt.’ Wat is het heersende denken?

Toen we (mijn collega’s en ik) in 2005 startten met verbeteren in de zorg zijn we in eerste instantie vooral op zoek gegaan naar de problemen die er zijn of worden ervaren, en hoe men hierover dacht. Tot mijn verbazing leken er weinig (verschillende) problemen te zijn. Het grootste en steeds terugkerende thema was geld: ‘We moeten bezuinigen’; ‘De zorg is niet meer betaalbaar’; enzovoort.

Een klein onderzoek dat we hadden uitgevoerd, was het tellen van de onderwerpen van de artikelen in de Zorgvisie – Nieuwsbrief. De uitkomst: 80% van de artikelen ging over geld (inclusief reorganisaties en fusies door geld gedreven); 10% over (non)kwaliteit, zoals het ingrijpen van de inspectie en 10% over overige onderwerpen. Bij ons ontstond het beeld dat efficiency het belangrijkste doel was. En bezuinigen het belangrijkste instrument. Diverse gesprekken met directies bevestigden dit beeld.

Wat is hiervan het gevolg? Als je wilt bezuinigen, ga je korten op budget. Hierdoor ontstaan er minder mogelijkheden voor zorgprofessionals om voor patiënten te zorgen. De kwaliteit van je dienstverlening gaat dan naar beneden. Patiënten en/of de inspectie zullen hierover klagen en rapporteren. Vervolgens worden de kwaliteitsproblemen ‘opgelost’ door regels, (externe) controles en procedures op te stellen en/ of aan te scherpen. Dit brengt extra werk en kosten met zich mee waardoor de zorg duurder wordt. En je dus moet bezuinigen: de cirkel is rond. ‘De cirkel van behoud van ellende’ is geboren.

Deze cirkel kun je doorbreken door hem in omgekeerde volgorde te doorlopen. Met andere woorden, je neemt kwaliteit als startpunt en alles wat hieraan niet bijdraagt neem je weg, om zo de behoefte aan budget te verlagen.

Welk cirkel doorloop jij met collega’s? En welke invloed heeft dat op de veiligheid, kwaliteit, toegankelijkheid en de kosten van de zorg die je verleent?

Arnout Orelio

Alle feedback welkom! Stuur reacties naar arnout@mensenbetermaken.nl

PS mijn column en blogs zijn geïnspireerd op mijn boeken (en andersom). Ga naar Arnout’s boekwinkel* om ze te lezen! *

• Bestellingen vanaf €50, gratis verzending in de Benelux;
• Ook in het Engels verkrijgbaar;
• Bestellingen voor je gehele team of organisatie? Bijv. je MT, alle Team Leiders of Green Belts? Dan maak ik graag een speciaal aanbod!

---

Tags: